Een vijver leeft, net als alle andere planten en bomen in de tuin. En dus heeft ook een vijver onderhoud nodig. Bij een goed ingerichte vijver met vijversubstraat, vijverbacteriën en – het belangrijkste – ruim voldoende én verschillende vijverplanten, is het onderhoud zeer beperkt. In elk seizoen is er een klusje dat je oppakt, zonder dat je in de weer hoeft te gaan met (chemische) middelen of apparatuur om de waterwaardes te meten. Vijverspecialist Simon vertelt je per seizoen wat je kunt doen aan vijveronderhoud voor een schone en gezonde vijver.

Om het hele jaar te kunnen genieten van de vijver, is het noodzakelijk om de vijver te onderhouden. Een goed begin is het halve werk, want als de aanleg weloverwogen en deskundig is uitgevoerd, zal je vijver minimaal onderhoud nodig hebben. Bij Van der Velde Waterplanten zetten we in op vijvers die zichzelf in balans houden, zodat dure en milieubelastende pompsystemen en vijverfilters overbodig worden, een evenwichtige vijver onderhoudt zichzelf namelijk grotendeels. De vijverplanten zijn in staat om algengroei te voorkomen en het water natuurlijk en gezond te houden.

Vijvervissen voeren

Je kunt de vissen in de vijver weer gaan voeren als de watertemperatuur ongeveer acht graden bedraagt. Dit is meestal in de tweede helft van de maand maart. De stofwisseling van de vissen loopt gelijk op met de watertemperatuur. Dus hoe frisser het water in de vijver is, des te minder je de vissen hoeft te voeren. Bouw het voeren van de vissen dus weer langzaam op. Controleer ook, of alle vissen nog gezond zijn door te kijken of ze ‘normaal gedrag’ vertonen en niet stil in een hoekje van de vijver liggen.

Draadalgen voorkomen en bestrijden

Draadalgen starten in maart eerder met hun groei dan de zuurstofplanten. In het najaar groeien deze algen juist net wat langer door. Dit kan er toe leiden, dat een vijver in de maand maart al last heeft van draadalgen. Probeer bij het onderhoud aan de vijver in de maand maart daarom, draadalgen zoveel als mogelijk te verwijderen. Eventueel kun je de draadalgen bestrijden door de vijver een speciale voorjaarskuur te geven.

Reiger uit de vijver houden

Een reiger bouwt al vroeg in de lente een nest. Hierdoor is de energiebehoefte van deze vogels in het vroege voorjaar al vrij groot. In de vrije natuur vinden de reigers in maart nog maar weinig voedsel. Een vijver is voor hen dan ook extra aantrekkelijk in deze periode. De beste manier om een reiger uit je vijver te houden, is het spannen van een net hierover. Hierdoor kan de reiger niet in de vijver gaan staan. Ook het spannen van draden op circa 2 meter hoogte boven de vijver helpt, om de reiger bij de vijver weg te houden. Bij het aanvliegen en landen zal de reiger deze draden raken en schrikken.
Het uit de vijver houden van de reiger is een onderdeel van het onderhoud aan de vijver, dat je niet over het hoofd mag zien. Bezoek van een reiger aan de vijver kan tot veel schade leiden. Denk aan dode en gewonde vissen, omgegooide plantenmanden of zelfs een lek in het vijverfolie.

Om het onderhoud van je vijver tot een minimum te beperken, raden we aan om niet te bezuinigen op vijverplanten. Deze plantjes helpen je namelijk om het water helder te houden, waardoor er minder kans is op algengroei. In de warmere maanden van het jaar warmt het water vooral aan de oppervlakte op, een ideale situatie voor algen. Tenzij je een mooie mix aan vijverplanten hebt staan, waarbij zeker waterlelies je van dienst kunnen zijn. De mooie bloeiers groeien op het wateroppervlak, en houden zo de warmte én de kans op algen buiten de deur.

Heb je een waterplant staan die een prachtige bloem zou moeten laten zien maar doet hij dat niet? Vervelend, maar er is iets aan te doen. Het heeft te maken met de voeding van de plant. Op dit moment kan jouw vijverplant onvoldoende voeding halen uit de huidige bodem. Om dit te verhelpen raadt Simon aan de plant opnieuw op te potten in verse vijveraarde waar je speciale vijverplantenvoeding aan toevoegt. Plaats je de plant vervolgens ook nog op een wat ondiepere plek terug, dan zal je vijverplant genoeg energie en zonlicht hebben om wel tot bloei te komen.

We kunnen het niet vaak genoeg zeggen; vijverbacteriën zijn onmisbaar voor elke vijver. De kleine organismes weten vervuilende stoffen zoals nitriet of nitraat om te zetten in CO2. De CO2 die ze in het vijverwater uitscheiden, vormt voeding voor de (ruim voldoende aanwezige) zuurstofplanten. Zo helpen ze elkaar en samen – zeker als je ook nog een laag vijversubstraat hebt – zorgen ze ervoor dat algen nagenoeg geen kans krijgen om in de vijver te groeien.

Invloeden van buitenaf zoals neerslag of bladval, hebben ook hun uitwerking op jouw vijver. Een flinke regenbui voegt water toe aan je vijver, en veel vijverwinkels adviseren dan om aan de slag te gaan met watermetingen en middeltjes. Niet nodig, volgens Simon, mits je vijver voldoet aan enkele belangrijke voorwaarden: vijversubstraat, voldoende en gevarieerde vijverplanten en de toevoeging van vijverbacteriën. Die laatste voeg je twee keer per jaar toe aan je bestaande vijver, waarmee je jouw vijver helpt zijn biologische evenwicht te behouden ondanks de weersinvloeden.

De planten in je tuin geef je zo nu en dan een snoeibeurt. Dit is ook wat je het beste met je waterplanten doet. In een gezonde vijver groeien ze lekker door, maar je wilt voorkomen dat de hele vijver vol groeit of dat ze zo groot worden dat ze je vijver gaan vervuilen. Daarom knip je ze een keer per jaar in het najaar bij. Dit geldt voor zuurstofplanten die onder water groeien, maar net zo goed voor moerasplanten en andere soorten die boven het wateroppervlak uit groeien. Zo sterven delen van de waterlelie af aan het eind van het seizoen. Om te voorkomen dat ze naar de bodem zinken en gaan rotten, haal je de dode bladeren en bloemen zo snel mogelijk uit de vijver.

Dit is het moment om je vijver als het ware weer op te starten. Je kunt deze vier stappen nemen voor het onderhoud van je vijver.

• In het vroege voorjaar is het zaak om de beplanting onder de loep te nemen voordat die flink gaat groeien. Verwijder het oude, bruine blad van je waterplanten om ze weer klaar te maken voor de lente.
• Ook is dit het moment om de bodem van de vijver schoon te maken. Op het vijversubstraat kan zich organisch afval van planten hebben verzameld en als je vijvervissen hebt, kunnen hun uitwerpselen en overtollige voedsel zich hebben opgehoopt. Maak hierom de vijver ieder seizoen schoon.
• Ben je klaar met schoonmaken? Dan raden wij aan om een dosis verse vijverbacteriën en voedingstabletten toe te voegen aan de vijver. Veel bacteriën hebben namelijk de winter niet overleefd. De nieuwe bacteriën zullen ervoor zorgen dat je vijver gezond kan opstarten en helpen mee om het water de rest van het jaar helder te houden. Wij raden Bacta Clear aan, dit is voor iedere vijver geschikt.
• Bekijk je vijver na deze klussen goed en besluit of er nog voldoende vijverplanten instaan. Is dat niet zo, plaats dan nieuwe exemplaren, waaronder moeras- en waterplanten. Als het aan Simon ligt, voeg je in het voorjaar altijd nieuwe planten toe, vooral zuurstofplantjes. Hoornblad is dan een goede keuze. De planten zijn in dit seizoen krachtig en zullen meteen hun bijdrage leveren om het evenwicht weer optimaal te maken. Bovendien geniet je van nog meer bloeiende planten in je vijver.

Als het najaar invalt, wordt het tijd je vijver klaar te maken voor de winter.

• Een taak in deze periode is het snoeien van vijverplanten die te groot of lang zijn gegroeid. Haal niet de hele plant uit het water, maar slechts de overtollige delen. Ook waterlelies kun je snoeien; dit kan nu of in het vroege voorjaar. Dat laatste is een goed idee als je vissen in de vijver hebt, want vissen vinden dan de hele winter nog beschutting onder en tussen het blad van de lelies.
• Moerasplanten groeien boven het wateroppervlak uit en hier en daar zal het blad geel kleuren. Tijd om in te grijpen, het blad is aan het afsterven en kun je in de herfst afsnijden. Snijdt het tot ongeveer 20 cm boven de waterspiegel af.
• Ligt je vijver vlak bij een boom? Dan is de kans groot dat er zich in de herfst blad verzamelt in de vijver. verwijder deze bladeren zoveel mogelijk uit het water. Tip: span hierna een net over je vijver, zodat er de komende weken niet nog meer blad in het water zal vallen.

In de winter is er over het algemeen weinig onderhoud nodig voor je vijver. Dit komt omdat de natuur in een rustperiode is en de vijver zichzelf grotendeels kan onderhouden. Als je vijver groen water heeft na de winter, dan is er mogelijk sprake van zweefalgen. Deze kun je in het voorjaar aanpakken.

Overige tips voor vijveronderhoud in de winter:

• Omgaan met ijsvorming
  Het is niet schadelijk als de vijver bevriest. Alleen wanneer de vijver langer dan een week bevroren is, wordt aanbevolen een gat in het ijs te smelten. Dit kan eenvoudig door een pan met heet water op het ijs te plaatsen. Het hakken in ijs wordt afgeraden vanwege mogelijke schade aan de vijverconstructie en vissen.
• Belang van licht in een bevroren vijver
  Wanneer er sneeuw ligt op een bevroren vijver is het noodzakelijk om deze sneeuw te verwijderen. Dit zorgt ervoor dat er licht kan doordringen onder het ijs, wat gunstig is voor het onderwaterleven. Wanneer er een pomp in de vijver aanwezig is, is het heel belangrijk om deze uit te schakelen in de winter, zodat het water onderin de vijver niet te veel afkoelt en de vissen beschermd blijven.